Oefenen: eerst techniek of eerst expressie?
- "Ik ga eerst mijn C examen doen, ik denk dat ik daarna pas kan beginnen met improviseren".
- "Onze zoon moet gewoon eerst de toonladders enzo leren, later komt het zélf muziek bedenken wel een keer aan bod"
- "Ik ga deze lick eerst in alle toonsoorten oefenen. Daarna ga ik wel kijken hoe ik het in mijn solo toe kan passen"
Zomaar wat opmerkingen die ik de afgelopen weken voorbij hoorde komen. Want dit is hoe de meeste muziekmakers oefenen. Eérst de techniek, dán de muzikale expressie. Als ze daar tegen die tijd nog de puf voor hebben tenminste. Niet zo gek, want sinds de 19e eeuw is het de gewoonte geworden om muziek op een technische manier aan te leren. Vanuit de overtuiging dat je eerst je technische vaardigheden ontwikkelt, vóórdat je je richt op muzikale expressie. Terwijl men er trouwens in de eeuwen daarvóór van overtuigd was dat het aanleren van muziek in dienst stond van het ontroeren van de luisteraar. Daarom lag destijds de nadruk niet op techniek, maar bijvoorbeeld op gehoortraining, expressie, en leren hoe muziek in elkaar zit.
Tegenwoordig, in de 21e eeuw, zijn er steeds meer pedagogische inzichten die onze technische manier van leren op losse schroeven zetten. Dit las ik allemaal in "Quality Practice, a musician's guide", van Susan Williams (mij onder de neus geschoven door muziekpedagoog en collega Floor Wittink). Nieuwe inzichten en onderzoeken tonen aan dat het aanleren van motorische vaardigheden grotendeels in je onderbewustzijn gebeurt. Onze behoefte om dit proces de hele tijd te analyseren, begrijpen en controleren ondermijnt het effectief leren en uitvoeren. Je gebruikt je geest eigenlijk alleen maar om op te merken dat het nog niet zo vloeiend gaat. En dat is niet erg efficiënt.
Wat wél helpt is een meer holistische benadering van leren, waarbij lichaam (motoriek), geest (focus) en emotie (expressie) samenwerken. Complexe motoriek leer je namelijk in je onderbewustzijn met je lichaam (wanneer je vingers gáán zonder dat je er over nadenkt), en in je bewustzijn met je geest (je stelt je bijvoorbeeld voor hoe een klank of frase klinkt) en je emotie (de betekenis van de muziek). Door je aandacht te richten op wat de muziek 'zegt' of betekent ontwikkel je impliciet je technische vaardigheden. Op een meer effectieve manier, die ook nog eens betrouwbaar is onder druk of stress.
Het boek Quality Practice staat boordevolvol oefentips (niet specifiek op improvisatie gericht trouwens) die je helpen 'impliciet' te leren.
Bijvoorbeeld:
- stel je levendig voor hoe iets klinkt wat je wilt gaan spelen (zonder dus je instrument te gebruiken)
- zing een frase (geimproviseerd of van blad) en gebruik hierbij bijpassende lichaamstaal of gebaren
- werk met metaforen of analogieën (bijv. "dit loopje klinkt als een waterval")
- verbeeld je hoe het voelt om een heel moeilijk of snel gedeelte gemakkelijk te kunnen spelen
- vul je werkgeheugen met een secundaire taak (bijvoorbeeld achteruit tellen) terwijl je vingers toonladders oefenen
In de training van Echt Improviseren gebruiken we regelmatig deze stappen (een variatie op een oefening uit het boek Quality Practice) om een tonaliteit te ontdekken:
- Speel eerst heel langzaam de toonladder op en neer, herhaal eventueel
- Onderzoek deze ladder door te variëren met tempo, ritme, dynamiek, klank
- Zing een frase in deze toonsoort
- Speel je zelfverzonnen frase na
- Maak een improvisatie gebaseerd op je eigen frase.
Heb jij ervaring met impliciet leren? Heb jij weleens gemerkt dat vingers bewegen over je instrument zonder dat je erbij nadacht? Of dat je iets technisch beter kon spelen doordat je het werkelijk begreep of anders hebt benaderd? Of heb je een andere ervaring? Deel je reactie in het commentaarveld.
Voorkom de 8 meest gemaakte vergissingen wanneer je wilt leren improviseren. Download het E book:
Reacties
Ja, dat heb ik heel vaak gemerkt dat als ik stukjes 'meezing' in mijn hoofd dat ik ze veel makkelijker speel.
Vergeet dat je vingers de snelheid eigenlijk niet kunnen bijbenen, en ze kunnen het wel :-)